Via Carpatia to droga donikąd? Oto dlaczego Polska wschodnia wciąż nie ma swojej ekspresówki

Czy Via Carpatia to wizjonerski projekt, czy kolejna wydłużająca się w nieskończoność inwestycja?

Spis treści

Gdy w 2016 roku rząd PiS ogłaszał budowę Via Carpatia – nowej trasy szybkiego ruchu, która miała połączyć północną i południową granicę Polski, omijając zatłoczoną Warszawę – brzmiało to jak rewolucja dla transportu. Miała być symbolem nowoczesności, odpowiedzią na potrzeby kierowców i firm przewozowych, a przede wszystkim szansą na rozwój zaniedbanej Polski wschodniej. Miała być dumą polskiej infrastruktury – drogą, która połączy Bałtyk z Morzem Czarnym i Adriatykiem, otwierając wschodnią Polskę na handel i turystykę. Minęło blisko 9 lat, a zamiast gotowej drogi mamy niekończące się przetargi, protesty ekologów i decyzje, które ciągle się zmieniają. Kiedy tak naprawdę pojedziemy tą trasą? I dlaczego polskie drogi szybkiego ruchu zawsze powstają z opóźnieniem?

Via Carpatia – co to jest?

Via Carpatia to nie jedna droga, a sieć połączeń, które mają stworzyć ciągłą trasę od granicy z Litwą aż po Słowację. Jej kluczowe elementy to:

S19 – od Suwałk przez Białystok, Lublin, Rzeszów, aż do Barwinka
Fragmenty dróg S8 i DK65 – uzupełniające brakujące odcinki

Pomysł był prosty: zamiast jechać przez zatłoczoną A2 czy krętą DK8, kierowcy mieli zyskać płynną, nowoczesną trasę, która skróci czas przejazdu nawet o kilka godzin. Tyle teorii. W praktyce okazało się, że budowa tej drogi to nie tylko kwestia wylania asfaltu, ale także walki z przyrodą, unijnymi przepisami i błędami w planowaniu.

Międzynarodowy wymiar Via Carpatii

Połączenie 11 krajów

Trasa jest częścią paneuropejskiego korytarza transportowego, łączącego:

Porty Bałtyckie (Kłajpeda, Gdańsk) z Morzem Czarnym (Rumunia, Bułgaria) i Adriatykiem (Chorwacja).
Kraje: Litwa, Polska, Białoruś, Ukraina, Słowacja, Węgry, Rumunia, Bułgaria, Grecja, Chorwacja, Turcja.

Gospodarcza rewolucja dla Polski Wschodniej

Rozwój logistyki: połączenie centrów dystrybucyjnych (np. Lublin, Rzeszów) z transeuropejskimi szlakami.
Turystyka: ułatwiony dostęp do Bieszczad, Suwalszczyzny i Podlasia.
Inwestycje: atrakcyjność terenów przy trasie dla biznesu (np. magazyny, hotele dla kierowców).

Oczekiwania UE są takie: Via Carpatia ma być gotowa do 2030 r., aby sprostać wymogom transeuropejskiej sieci transportowej (TEN-T).

Przełomowy 2024 r.

Po latach planowania, sporów środowiskowych i biurokratycznych opóźnień w końcu coś drgnęło. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad (GDDKiA) Oddział Kielce ogłosiła w grudniu 2024 r. wydanie decyzji ZRID (Zezwolenie na Realizację Inwestycji Drogowej) dla kluczowego odcinka Via Carpatia – od granicy województwa mazowieckiego i lubelskiego do Międzyrzeca Podlaskiego. To był formalny sygnał do rozpoczęcia prac, ale też kolejny test cierpliwości kierowców. Pełne otwarcie trasy planowane jest dopiero na pierwszą połowę 2027 roku. Czy ta inwestycja przyspieszy Via Carpatię, czy tylko dołoży kolejną cegiełkę do wieloletniego pasma niedotrzymanych obietnic?

Obwodnica Międzyrzeca Podlaskiego – szczegóły

Parametry trasy

Długość: 13,7 km (od granicy województw do końca obwodnicy Międzyrzeca Podlaskiego).
Koszt: 391 mln zł (system „Projektuj i buduj”).
Główne elementy:
- Rozbudowa istniejącej obwodnicy Międzyrzeca – z jednojezdniowej na dwujezdniową (6,2 km).
- Modernizacja węzłów „Międzyrzec Północ” i „Międzyrzec Południe”.
- 6 obiektów inżynierskich, w tym:
  - Wiadukt nad linią kolejową.
  - Przejście dla dużych zwierząt (to odpowiedź na krytykę ekologów).
- 2 Miejsca Obsługi Podróżnych (MOP-y Halasy i Tuliłów).

Kluczowy jest węzeł Łukowisko, który połączy S19 z autostradą A2. Jego budowa już trwa w ramach osobnego projektu. To strategiczny punkt – w przyszłości umożliwi płynny przejazd z północy na południe Polski bez wjazdu do Warszawy.

Via Carpatia w liczbach

Gotowe odcinki: 187 km (głównie między Lublinem a Rzeszowem).
W budowie: 15 odcinków (łącznie ~200 km).
W przygotowaniu: 10 odcinków (~142 km).

Cele długoterminowe

Całkowita długość S19: 580 km (od Kuźnicy przy granicy z Białorusią do Barwinka na Słowacji).
Funkcja międzynarodowa: Via Carpatia to część korytarza transportowego UE, łączącego kraje bałtyckie z południem Europy.

Kontekst opóźnień i problemów

Spór o Biebrzański Park Narodowy

Jednym z największych problemów okazał się przebieg trasy przez cenne przyrodniczo tereny. Pierwotny projekt zakładał, że dwie drogi (S8 i S19) będą biegły przez Biebrzański Park Narodowy, co spotkało się z ostrym sprzeciwem ekologów.

2019 r. – Komisja Europejska wszczęła postępowanie, twierdząc, że Polska narusza unijne przepisy ochrony środowiska.
2023 r. – umowy z wykonawcami zostały zerwane, bo decyzje środowiskowe zostały uchylone.
2024 r. – część odcinków wciąż czeka na ostateczne rozstrzygnięcia.

Rząd próbował znaleźć kompromis – zamiast ekspresówek zaproponowano obwodnice i drogi dwujezdniowe, ale i tak cały proces się przeciąga.

Główne powody opóźnień Via Carpatia?

Protesty ekologów – zwłaszcza w rejonie Biebrzańskiego Parku Narodowego.
Zmiany koncepcji – np. rezygnacja z ekspresówki na rzecz obwodnic (Ełk-Kryszyn).
Problemy z decyzjami środowiskowymi – zerwane umowy z wykonawcami w 2023 r.

Brak spójnej koncepcji

Kolejnym problemem jest ciągłe zmienianie planów.

Pierwotna wizja: pełna ekspresówka od Suwałk do Rzeszowa.
Rzeczywistość dziś:
- na odcinku Białystok – Augustów zamiast S8 będzie „ulepszona” DK8 z obwodnicami;
- w rejonie Ełku zrezygnowano z ekspresówki na rzecz lokalnych obwodnic;
- odcinek Lublin – Rzeszów ma być gotowy dopiero w 2027-2028 r., a całość – pod koniec dekady.

Problemy z finansowaniem i wykonawcami

Wielkie inwestycje wymagają stabilnego finansowania i sprawnej organizacji. Tymczasem:

2022 r. – podpisano umowy na część odcinków, ale już rok później je rozwiązano z powodu braku decyzji środowiskowych.
2025 r. – nadal nie wiadomo, kiedy ruszą przetargi na niektóre fragmenty.

Perspektywa kierowców: kiedy realne otwarcie?

Odcinek Międzyrzec Podlaski: I połowa 2027 r.
Pozostałe części S19: najwcześniej koniec lat 20.

Via Carpatia wciąż przypomina układankę, w której brakuje połowy elementów. Dopóki nie ruszą kluczowe odcinki (np. przez Biebrzański Park), trasa nie spełni swojej roli.

Polskie drogi: historia niedotrzymanych terminów

Via Carpatia nie jest wyjątkiem. W Polsce niemal każda duża inwestycja drogowa ma opóźnienia. Oto kilka przykładów.

1. Autostrada A2 (Świecko – Terespol)

Planowane zakończenie: 2012 r.
Faktyczny stan: odcinek do granicy z Białorusią wciąż nie jest w pełni dostosowany do standardów autostrady.

2. Obwodnica Augustowa (Via Baltica)

Problemy: protesty ekologów, zmiany trasy, wieloletnie opóźnienia.
Efekt: budowa trwała ponad dekadę.

3. S7 (Gdańsk – Kraków)

Odcinek Warszawa – Kraków: oddany z opóźnieniem.
Odcinek Radom – Kielce: węzły na S7 oddawane z wieloletnim opóźnieniem.

Te przykłady pokazują, że problem nie leży w konkretnym rządzie, ale w systemie – zbyt skomplikowanych procedurach, braku długofalowego planowania i ciągłych zmianach koncepcji.

Argumenty ZA: dlaczego kierowcy powinni trzymać kciuki?

„Warszawa? Omijam szerokim łukiem!”
Dziś każdy, kto jedzie z północy na południe Polski, musi albo przebijać się przez warszawskie korki, albo kluczyć krętymi drogami przez Radom i Lublin. Via Carpatia ma to zmienić. Gdy już powstanie, kierowcy ciężarówek i aut osobowych wreszcie zyskają płynną, bezkolizyjną trasę, która pozwoli ominąć stolicę. To nie tylko oszczędność czasu, ale i nerwów – zwłaszcza dla zawodowych kierowców, którzy dziś tracą godziny w gigantycznych korkach na węźle „Konotopa”.

Wschód Polski wyjdzie z cienia
Via Carpatia to nie tylko trasa dla aut ciężarowych. To szansa na rozwój zapomnianych regionów. Dziś podróż z Białegostoku do Rzeszowa to prawdziwa droga przez mękę – wąskie drogi, brak obwodnic, wieczne remonty. Nowa trasa ma przyciągnąć inwestorów, otworzyć tereny pod magazyny logistyczne i hotele, a turystom ułatwić dojazd do Bieszczad czy Suwalszczyzny. Może wreszcie Podlasie i Lubelszczyzna przestaną być „trasą tranzytową”, a staną się celem podróży?

Argumenty PRZECIW: dlaczego kierowcy mają prawo być sceptyczni?

„Budują tak wolno, że zanim skończą, będę jeździł dronem”
Via Carpatia miała być gotowa w latach 20. XXI wieku. Tymczasem w 2025 roku wciąż nie wiadomo, kiedy ukończą kluczowe odcinki. Problem? Biurokracja, protesty ekologów i brak konsekwencji w planowaniu. Gdy w końcu cała trasa zostanie oddana (około 2030 roku?), może się okazać, że ruch tranzytowy zdążył już przenieść się na inne szlaki – albo że samochody autonomiczne i drony dostawcze zmienią zasady gry.

Ekspresówka czy „półśrodek”?
Pierwotnie Via Carpatia miała być w pełni bezkolizyjną ekspresówką. Dziś wiemy, że na wielu odcinkach (np. między Ełkiem a Białymstokiem) powstaną zwykłe drogi dwujezdniowe. To rozwiązanie tańsze, ale czy wystarczające? Kierowcy zawodowi już teraz narzekają, że brak pełnej ekspresówki oznacza ciągłe wyprzedzanie TIR-ów i ryzyko kolizji. Czy Via Carpatia nie stanie się więc kolejną „DK8 bis” – czyli drogą, która tylko częściowo rozwiązuje problemy?

Via Carpatia miała być dumą polskiej infrastruktury, a stała się symbolem problemów, z którymi boryka się nasze budownictwo drogowe. Zamiast gotowej trasy mamy niekończące się dyskusje, zmiany planów i opóźnienia. Jeśli nic się nie zmieni, pełne otwarcie Via Carpatii może zająć nawet 10 lat. Czy warto czekać? Czy może lepiej już dziś zacząć naprawiać system, który sprawia, że każda duża inwestycja w Polsce musi się przeciągać?

Waszym zdaniem – czy Via Carpatia to przyszłość, czy kolejna niewykorzystana szansa?

Źródła:

Raporty GDDKiA
Dokumenty środowiskowe Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska
Analizy NIK dotyczące opóźnień w infrastrukturze
Komunikat GDDKiA Oddział Kielce (13.12.2024).
Dane o postępach budowy S19 z rządowego programu RBDP.
Program Budowy Dróg Krajowych 2014–2023 (z perspektywą do 2025 r.).
Dane UE o korytarzach TEN-T.

Zostaw komentarz: Anuluj pisanie odpowiedzi

Najnowsze

Od Couriera do Transita – kompletny przegląd modeli Ford Pro i zabudów. Który wariant wybrać dla swojej firmy?
Oto przegląd modeli Ford Pro - od kompaktowego Couriera po pełnowymiarowego Transita. Sprawdź, jakie zabudowy są dostępne, porównaj ładowność, zasięg i funkcjonalność, i dowiedz się, który wariant najlepiej odpowiada potrzebom Twojego biznesu.