Układy centralnego pompowania opon

Jazda z przebitym kołem jest możliwa z ograniczoną prędkością i na dystansie do kilkudziesięciu kilometrów

Fot. Milcar

Drogi pokryte kopnym śniegiem oraz miękkim piaskiem najlepiej pokonywać z kołami napompowanymi ciśnieniem około 0,1 MPa, zapewnia to najmniejsze opory toczenie przy dużej przyczepności. Ponadto należy pamiętać, że czas „życia” opony skraca o 50 % przy jeździe z mniejszym o 30% ciśnieniem powietrza. Dla niedobranych opon do warunków eksploatacji czas ten będzie jeszcze krótszy. Istnieją dwa zasadnicze typy układów pompowania kół. Pierwszy z układów dzięki manometrom umieszczonym na desce rozdzielczej pozwala kontrolować wielkość ciśnienia w każdym z kół. Do dyspozycji kierowcy są także przełączniki sterujące dodawaniem oraz ujmowaniem powietrza. Układy te mają zasadniczą wadę, wymagają od kierowcy skupienia uwagi oraz sprawiają trudności przy regulowaniu w czasie jazdy, gdyż niemożliwe jest jednoczesne sterowanie wszystkimi kołami. Zwykle jest tak, że cenny jest czas, dlatego druga grupa układów w większym stopniu wykorzystuje automatykę. Do dyspozycji kierowcy jest centralny panel, na którym wybierając odpowiednie przyciski zmienia ciśnienie automatycznie w zależności od rodzaju nawierzchni. Stosuję się zwykle 4 zaprogramowane wartości ciśnienia: Emergency, Snow/Mud, Off road, On road. Jazda z wartością ciśnienia w kole odpowiadająca programowi Emergency wymaga stosowania w kole wkładek gumowych, umożliwiających krótkotrwałą jazdę nawet bez powietrza.

Kluczową sprawą w układach centralnego pompowania kół jest zachowanie szczelności. Jeśli uda się ją zachować, w zamian otrzymujemy pojazd naprawdę trudny do zatrzymania w terenie. Jako przykład może posłużyć układ centralnego pompowanie kół wykorzystywany w kołowych transporterach opancerzonych, współpracujący najczęściej z oponami Michelin 365/80 R 20. Urządzenie do obsługi oraz wyświetlacz wskazań układu znajduje się z lewej strony miejsca kierowcy. Urządzenie to umożliwia regulację ciśnienia w oponach. Przy jego pomocy można regulować ciśnienie na poszczególnych osiach lub kołach. Funkcja kontroli pozwala na wyświetlenie średniej wartości ciśnienia wszystkich ośmiu kół, a przy dalszych położeniach (1, 2, 3, lub 4) wskazywana jest średnia wartość ciśnienia lewego i prawego koła w poszczególnych osiach. W zależności od potrzeb, dokonując wyboru osi lub koła, przy pomocy przycisku kierowca ma możliwość dopompowania powietrza lub jego odjęcie do pożądanej wartości. Przy czym nie musi od momentu uruchomienia tego kontrolować, jeżeli podczas pompowania ciśnienie powietrza w ogumieniu przekroczy 4.3 bar lub czas pompowania przekroczy 13 minut, to czynność pompowania zostaje automatycznie przerwana. Oprócz przedstawionego sposobu korzystania z urządzenia kierowca ma do dyspozycji cztery rodzaje ustawienia: szosa (5,0 bar), teren (2,5 bar), piasek (1,8 bar), awaryjne (1,2 bar). Aby zmienić ciśnienie w oponach na inną nastawę, należy po porostu nacisnąć przycisk, migające światło oznacza, że system pracuje aby osiągnąć to ustawienie. Stałe światło oznacza, że wybrane ciśnienie zostało osiągnięte. Następnie system wykonuje automatycznie dokładną regulację koło po kole. System okresowo sprawdza ciśnienie w każdej oponie. Jeżeli jedna z opon ma ciśnienie niższe niż pozostałe, system będzie próbował dopompować ją automatyczne wykrycie uchodzenia powietrza. Ponieważ jazda z większymi prędkościami wymaga wyższych ciśnień, ze względu na bezpieczeństwo jazdy oraz trwałość opon, zastosowano zabezpieczenie – system reaguje automatycznie, jeśli prędkość pojazdu utrzymuje się większa przez 1 minutę od dopuszczalnej dla włączonego programu na pulpicie i odpowiednio zmienia ciśnienie.

Porównanie nacisków jednostkowych na grunt przy ciśnieniu obniżonym (po lewej) i nominalnym (po prawej)

Fot. Milcar

Jak wspomniano jazda z wartością ciśnienia w kole odpowiadająca programowi Emergency wymaga stosowania w kole wkładek gumowych, umożliwiających krótkotrwałą jazdę nawet bez powietrza. W trosce o bezpieczeństwo i wygodę podróżujących co raz więcej producentów samochodów montuje na pierwsze wyposażenie opony pozwalające na jazdę bez powietrza. Technologia run flat pozwala na bezpieczne użytkowanie opon do określonego przebiegu i przy określonej prędkości pomimo utraty powietrza. Powszechnie obowiązującym standardem dla opon run flat samochodów osobowych jest możliwość bezpiecznego podróżowania na dystansie do 80 km przy prędkości do 90 km/h. W przypadku samochodów ciężarowych, gdzie obciążenia są większe stosuje się technologię wykorzystującą pierścień gumowy na obręczy wewnątrz opony. Dodatkowo stosowane są środki smarne w postaci mieszków umieszczonych na obwodzie i wypełnionych smarem, ich celem jest zapewnienie smarowania, przez co obniżona jest temperatura opony pracującej bez powietrza – jest to także ochrona przed zapłonem opony. Standardem dla opon run flat samochodów ciężarowych jest przebieg do 40 km przy prędkości nie przekraczającej 50 km/h.